ਦੇਸ਼ ਦੇ ਸਾਬਕਾ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਨਰਿੰਦਰ ਮੋਦੀ ਅਤੇ ਦੁਨੀਆ ਦੇ ਮਹਾਨ ਅਰਥ ਸ਼ਾਸਤਰੀਆਂ ‘ਚੋਂ ਇਕ ਮਨਮੋਹਨ ਸਿੰਘ ਦੇ ਦੌਰ ‘ਚ ਸ਼ੇਅਰ ਬਾਜ਼ਾਰ ‘ਚ ਭਾਰੀ ਉਛਾਲ ਆਇਆ ਸੀ।
ਦੇਸ਼ ਦੇ ਸਾਬਕਾ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਮਨਮੋਹਨ ਸਿੰਘ ਹੁਣ ਇਸ ਸੰਸਾਰ ਨੂੰ ਅਲਵਿਦਾ ਕਹਿ ਗਏ ਹਨ। ਉਹਨਾਂ ਬਾਰੇ ਹੁਣ ਕਈ ਗੱਲਾਂ ਕਹੀਆਂ ਜਾ ਰਹੀਆਂ ਹਨ। ਕਿਵੇਂ ਉਹਨਾਂ ਨੇ 1991 ਵਿੱਚ ਭਾਰਤ ਦੇ ਦਰਵਾਜ਼ੇ ਦੁਨੀਆ ਲਈ ਖੋਲ੍ਹੇ। ਉਦਾਰੀਕਰਨ ਦਾ ਦੌਰ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰਕੇ ਵਿਦੇਸ਼ੀ ਕੰਪਨੀਆਂ ਨੂੰ ਭਾਰਤ ਵਿਚ ਦਾਖਲ ਹੋਣ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਵੱਲੋਂ ਕੀਤੇ ਆਰਥਿਕ ਸੁਧਾਰ ਦੇਸ਼ ਨੂੰ ਕਿੰਨਾ ਅੱਗੇ ਲੈ ਗਏ। ਨਾਲ ਹੀ, 2008 ਦੀ ਮੰਦੀ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਵੀ ਮਹਿਸੂਸ ਨਹੀਂ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸੀ। ਦੂਜੇ ਪਾਸੇ ਮਨਮੋਹਨ ਸਿੰਘ ਨੇ ਵੀ ਸ਼ੇਅਰ ਬਾਜ਼ਾਰ ਦੀ ਮਦਦ ਨਾਲ ਚੀਜ਼ਾਂ ਨੂੰ ਅੱਗੇ ਵਧਾਇਆ।
ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ 10 ਸਾਲਾਂ ਦੇ ਕਾਰਜਕਾਲ ਦੌਰਾਨ ਸੈਂਸੈਕਸ ਨੇ 5 ਗੁਣਾ ਉਛਾਲ ਦੇਖਿਆ। ਖਾਸ ਗੱਲ ਇਹ ਹੈ ਕਿ 2004 ਤੋਂ 2014 ਤੱਕ 10 ਸਾਲਾਂ ‘ਚ ਸ਼ੇਅਰ ਬਾਜ਼ਾਰ ਸਿਰਫ ਦੋ ਵਾਰ ਹੀ ਨੈਗੇਟਿਵ ਆਇਆ ਹੈ। ਜਦੋਂ ਕਿ 8 ਗੁਣਾ ਨਿਵੇਸ਼ਕਾਂ ਨੇ ਭਾਰੀ ਮੁਨਾਫਾ ਕਮਾਇਆ। ਆਉ ਅਸੀਂ ਅੰਕੜਿਆਂ ਦੀ ਭਾਸ਼ਾ ਵਿੱਚ ਸਮਝਣ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕਰੀਏ ਕਿ ਡਾ: ਮਨਮੋਹਨ ਸਿੰਘ ਦੇ ਦੌਰ ਵਿੱਚ ਨਿਵੇਸ਼ਕਾਂ ਨੇ ਕਿੰਨਾ ਪੈਸਾ ਕਮਾਇਆ ਹੈ।
ਲਗਭਗ 5 ਗੁਣਾ ਵਧਿਆ ਸਟਾਕ ਮਾਰਕੀਟ
ਦੇਸ਼ ਦੇ ਸਾਬਕਾ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਨਰਿੰਦਰ ਮੋਦੀ ਅਤੇ ਦੁਨੀਆ ਦੇ ਮਹਾਨ ਅਰਥ ਸ਼ਾਸਤਰੀਆਂ ‘ਚੋਂ ਇਕ ਮਨਮੋਹਨ ਸਿੰਘ ਦੇ ਦੌਰ ‘ਚ ਸ਼ੇਅਰ ਬਾਜ਼ਾਰ ‘ਚ ਭਾਰੀ ਉਛਾਲ ਆਇਆ ਸੀ। ਅੰਕੜਿਆਂ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, ਬੰਬਈ ਸਟਾਕ ਦੇ ਮੁੱਖ ਸੂਚਕਾਂਕ ਸੈਂਸੈਕਸ ਵਿੱਚ 2004 ਤੋਂ 2014 ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ 398 ਪ੍ਰਤੀਸ਼ਤ ਦੀ ਛਾਲ ਦੇਖਣ ਨੂੰ ਮਿਲੀ। ਜਦੋਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਵਜੋਂ ਅਹੁਦਾ ਸੰਭਾਲਿਆ ਸੀ, ਸੈਂਸੈਕਸ 4,961 ਅੰਕਾਂ ‘ਤੇ ਸੀ। 2014 ਵਿੱਚ ਜਦੋਂ ਸਰਕਾਰ ਬਦਲੀ ਤਾਂ ਸੈਂਸੈਕਸ 24,693 ਅੰਕਾਂ ਤੱਕ ਪਹੁੰਚ ਗਿਆ ਸੀ। ਇਹ ਸਪੱਸ਼ਟ ਹੈ ਕਿ ਮਨਮੋਹਨ ਸਿੰਘ ਨੇ ਆਪਣੇ 10 ਸਾਲਾਂ ਦੇ ਕਾਰਜਕਾਲ ਦੌਰਾਨ ਸੈਂਸੈਕਸ ਦੇ ਨਿਵੇਸ਼ਕਾਂ ਨੂੰ ਬਹੁਤ ਕਮਾਈ ਕੀਤੀ ਹੈ।
ਕਿਸ ਸਾਲ ਵਿੱਚ ਕਿੰਨਾ ਰਿਟਰਨ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਸੀ?
ਦੇਸ਼ ਦੇ ਸਾਬਕਾ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਨਰਿੰਦਰ ਮੋਦੀ ਦੇ ਕਾਰਜਕਾਲ ਦੌਰਾਨ ਸੈਂਸੈਕਸ ਨੇ 10 ਵਿੱਚੋਂ 8 ਸਾਲਾਂ ਵਿੱਚ ਸਕਾਰਾਤਮਕ ਰਿਟਰਨ ਦਿੱਤਾ ਹੈ। ਜਦਕਿ ਸਿਰਫ ਦੋ ਸਾਲ ਅਜਿਹੇ ਸਾਬਤ ਹੋਏ ਜਿੱਥੇ ਨਿਵੇਸ਼ਕਾਂ ਨੂੰ ਨੁਕਸਾਨ ਹੋਇਆ। ਸਾਲ 2009 ‘ਚ ਇਸ ਨੇ ਸ਼ੇਅਰ ਮਾਰਕਿਟ ਨੇ ਨਿਵੇਸ਼ਕਾਂ ਨੂੰ 81 ਫੀਸਦੀ ਦਾ ਰਿਟਰਨ ਦਿੱਤਾ ਸੀ। ਜਦੋਂ ਕਿ 2006 ਅਤੇ 2007 ਦੋਵਾਂ ਸਾਲਾਂ ਵਿੱਚ ਨਿਵੇਸ਼ਕਾਂ ਨੂੰ 47 ਫੀਸਦੀ ਦਾ ਰਿਟਰਨ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਹੈ। ਇਸ ਦੇ ਨਾਲ ਹੀ 2004 ਵਿਚ 33 ਫੀਸਦੀ, 2005 ਵਿਚ 42 ਫੀਸਦੀ, 2010 ਵਿਚ 17 ਫੀਸਦੀ, 2012 ਵਿਚ 26 ਫੀਸਦੀ ਅਤੇ 2013 ਵਿਚ 33 ਫੀਸਦੀ ਰਿਟਰਨ ਦਿੱਤਾ ਹੈ। 2008 ‘ਚ ਵਿਸ਼ਵ ਮੰਦੀ ਦੌਰਾਨ ਸ਼ੇਅਰ ਬਾਜ਼ਾਰ ‘ਚ ਵੱਡੀ ਗਿਰਾਵਟ ਆਈ ਸੀ। ਸਾਲ 2011 ‘ਚ ਸੈਂਸੈਕਸ ‘ਚ 27 ਫੀਸਦੀ ਦਾ ਨੁਕਸਾਨ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਡਾ. ਮਨਮੋਹਨ ਸਿੰਘ ਭਾਰਤ ਦੇ 13ਵੇਂ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਸਨ ਅਤੇ ਭਾਰਤ ਦੇ ਚੌਥੇ ਸਭ ਤੋਂ ਲੰਬੇ ਸਮੇਂ ਤੱਕ ਸੇਵਾ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਵੀ ਹਨ। ਉਹ ਜਵਾਹਰ ਲਾਲ ਨਹਿਰੂ, ਇੰਦਰਾ ਗਾਂਧੀ ਅਤੇ ਮੌਜੂਦਾ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਨਰਿੰਦਰ ਮੋਦੀ ਦੇ ਪਿੱਛੇ ਰਹੇ
ਕਈ ਅਹੁਦਿਆਂ ‘ਤੇ ਕੀਤਾ ਕੰਮ
ਡਾ: ਮਨਮੋਹਨ ਸਿੰਘ ਵੀ ਆਪਣੇ ਦਹਾਕਿਆਂ ਦੇ ਜਨਤਕ ਜੀਵਨ ਦੌਰਾਨ ਕਈ ਵੱਕਾਰੀ ਅਹੁਦਿਆਂ ‘ਤੇ ਰਹੇ। ਉਹ 1980-1982 ਵਿੱਚ ਭਾਰਤ ਦੇ ਯੋਜਨਾ ਕਮਿਸ਼ਨ ਦਾ ਮੈਂਬਰ ਸੀ ਅਤੇ 1982-1985 ਦੌਰਾਨ ਭਾਰਤੀ ਰਿਜ਼ਰਵ ਬੈਂਕ (ਆਰਬੀਆਈ) ਦੇ ਗਵਰਨਰ ਬਣੇ। 1991 ਵਿੱਚ, ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਪੀਵੀ ਨਰਸਿਮਹਾ ਰਾਓ ਸਰਕਾਰ ਦੁਆਰਾ ਭਾਰਤ ਦਾ ਵਿੱਤ ਮੰਤਰੀ ਨਿਯੁਕਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਅਤੇ ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਲਗਾਤਾਰ ਦੋ ਵਾਰ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਬਣੇ। ਉਹ 1998 ਤੋਂ 2004 ਦਰਮਿਆਨ ਰਾਜ ਸਭਾ ਵਿੱਚ ਵਿਰੋਧੀ ਧਿਰ ਦੇ ਨੇਤਾ (LOP) ਵੀ ਰਹੇ। 26 ਦਸੰਬਰ ਵੀਰਵਾਰ ਨੂੰ 92 ਸਾਲ ਦੀ ਉਮਰ ਵਿੱਚ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਮੌਤ ਹੋ ਗਈ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ 1991 ਦੇ ਭਾਰਤ ਦੇ ਆਰਥਿਕ ਉਦਾਰੀਕਰਨ ਵਿੱਚ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਭੂਮਿਕਾ ਲਈ ਯਾਦ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਨੇ ਦੇਸ਼ ਨੂੰ ਆਰਥਿਕ ਉਦਾਰੀਕਰਨ ਵੱਲ ਲਿਜਾਇਆ।
ਮਾਹਰ ਕੀ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ
ਡਾਕਟਰ ਸਿੰਘ ਦੇ ਅਚਾਨਕ ਦਿਹਾਂਤ ‘ਤੇ ਟਿੱਪਣੀ ਕਰਦੇ ਹੋਏ, ਮਾਹਰ ਵੀਕੇ ਵਿਜੇਕੁਮਾਰ, ਚੀਫ ਇਨਵੈਸਟਮੈਂਟ ਸਟ੍ਰੈਟਿਜਿਸਟ, ਜੀਓਜੀਤ ਫਾਈਨੈਂਸ਼ੀਅਲ ਸਰਵਿਸਿਜ਼ ਨੇ ਇੱਕ ਮੀਡੀਆ ਰਿਪੋਰਟ ਵਿੱਚ ਕਿਹਾ ਕਿ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਰਾਸ਼ਟਰ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਉਦਾਰੀਕਰਨ ਦੇ ਆਰਕੀਟੈਕਟ, ਮਨਮੋਹਨ ਸਿੰਘ ਨੂੰ ਸ਼ਰਧਾਂਜਲੀ ਦਿੰਦਾ ਹੈ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਕਿਹਾ ਕਿ ਅੱਜ ਸਟਾਕ ਜਿਸ ਉਚਾਈ ‘ਤੇ ਕਾਰੋਬਾਰ ਕਰ ਰਿਹਾ ਹੈ, ਉਸ ਵਿੱਚ ਸਭ ਤੋਂ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਯੋਗਦਾਨ ਡਾ: ਮਨਮੋਹਨਸਿੰਘ ਦਾ ਰਿਹਾ ਹੈ। 1991 ਵਿੱਚ ਉਦਾਰੀਕਰਨ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਸਟਾਕ ਮਾਰਕੀਟ ਵਿੱਚ 780 ਗੁਣਾ ਵਾਧਾ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਜਿੱਥੇ 1991 ਵਿੱਚ ਸੈਂਸੈਕਸ 1,000 ਅੰਕਾਂ ਦੇ ਆਸ-ਪਾਸ ਸੀ, ਉੱਥੇ ਇਹ ਵਧ ਕੇ 78,000 ਤੋਂ ਉੱਪਰ ਕਾਰੋਬਾਰ ਕਰ ਗਿਆ ਹੈ।
ਪਲਕ ਅਰੋੜਾ ਚੋਪੜਾ, ਡਾਇਰੈਕਟਰ, ਮਾਸਟਰ ਕੈਪੀਟਲ ਸਰਵਿਸਿਜ਼, ਨੇ 1991 ਦੇ ਉਦਾਰੀਕਰਨ ਸੁਧਾਰਾਂ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਭਾਰਤੀ ਪੂੰਜੀ ਬਾਜ਼ਾਰ ਵਿੱਚ “ਅਨੋਖੀ ਤਬਦੀਲੀਆਂ” ਵਿੱਚ ਡਾ. ਸਿੰਘ ਦੇ ਯੋਗਦਾਨ ਨੂੰ ਯਾਦ ਕੀਤਾ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਕਿਹਾ ਕਿ ਮਨਮੋਹਨ ਸਿੰਘ ਨੇ ਦੇਸ਼ ਦੇ ਆਰਥਿਕ ਦ੍ਰਿਸ਼ ਨੂੰ ਬਦਲ ਕੇ ਆਧੁਨਿਕ ਭਾਰਤ ਦੀ ਨੀਂਹ ਰੱਖੀ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਲਾਇਸੈਂਸ ਰਾਜ ਦਾ ਖਾਤਮਾ, ਵਪਾਰ ਉਦਾਰੀਕਰਨ, ਵਿਦੇਸ਼ੀ ਪੂੰਜੀ ਨਿਵੇਸ਼ ਦੀ ਆਗਿਆ ਦੇਣ ਵਰਗੇ ਕਈ ਨਿਯਮ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ।
