ਪੋਲਿੰਗ ਸਟੇਸ਼ਨਾਂ ‘ਤੇ ਈਵੀਐਮ ਬਟਨ ਦਬਾਉਣ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਸਾਰੇ ਵੋਟਰਾਂ ਦੇ ਨਹੁੰਆਂ ‘ਤੇ ਨੀਲੀ ਸਿਆਹੀ ਲਗਾਈ ਜਾ ਰਹੀ ਹੈ।
ਦਿੱਲੀ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਚੋਣਾਂ ਲਈ ਅੱਜ (05 ਫਰਵਰੀ 2025) ਵੋਟਿੰਗ ਹੋ ਰਹੀ ਹੈ। ਪੋਲਿੰਗ ਬੂਥਾਂ ‘ਤੇ ਈਵੀਐਮ ਬਟਨ ਦਬਾਉਣ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ, ਸਾਰੇ ਵੋਟਰਾਂ ਦੇ ਨਹੁੰਆਂ ‘ਤੇ ਨੀਲੀ ਸਿਆਹੀ ਲਗਾਈ ਜਾ ਰਹੀ ਹੈ। ਵੋਟ ਪਾਉਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਵੋਟਰ ਇਨ੍ਹਾਂ ਨੀਲੀ ਸਿਆਹੀ ਵਾਲੇ ਨਹੁੰਆਂ ਨਾਲ ਸੈਲਫੀ ਲੈ ਰਹੇ ਹਨ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਸੋਸ਼ਲ ਮੀਡੀਆ ‘ਤੇ ਇੱਕ ਦੂਜੇ ਨਾਲ ਸਾਂਝਾ ਕਰ ਰਹੇ ਹਨ। ਪਰ ਕੀ ਤੁਸੀਂ ਜਾਣਦੇ ਹੋ ਕਿ ਵੋਟ ਪਾਉਣ ਦਾ ਸਬੂਤ ਦੇਣ ਵਾਲੀ ਇਸ ਅਮਿੱਟ ਸਿਆਹੀ ਦੇ ਪਿੱਛੇ ਕੀ ਕਹਾਣੀ ਹੈ?
ਦੇਸ਼ ਨੂੰ ਅੰਗਰੇਜ਼ਾਂ ਤੋਂ ਆਜ਼ਾਦੀ ਮਿਲਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਪਹਿਲੀ ਵਾਰ 1951-52 ਵਿੱਚ ਆਮ ਚੋਣਾਂ ਹੋਈਆਂ। ਫਿਰ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਲੋਕਾਂ ਨੇ ਕਿਸੇ ਹੋਰ ਦੀ ਥਾਂ ‘ਤੇ ਵੋਟ ਪਾਈ। ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਲੋਕਾਂ ਨੇ ਇੱਕ ਤੋਂ ਵੱਧ ਵਾਰ ਵੋਟ ਪਾਈ। ਜਦੋਂ ਇਸ ਸੰਬੰਧੀ ਸ਼ਿਕਾਇਤਾਂ ਚੋਣ ਕਮਿਸ਼ਨ ਤੱਕ ਪਹੁੰਚੀਆਂ ਤਾਂ ਇਸਦਾ ਹੱਲ ਲੱਭਣਾ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋ ਗਿਆ। ਕਈ ਵਿਕਲਪਾਂ ‘ਤੇ ਵਿਚਾਰ ਕਰਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਕਮਿਸ਼ਨ ਨੇ ਸੋਚਿਆ ਕਿ ਕਿਉਂ ਨਾ ਵੋਟਰਾਂ ਦੀ ਉਂਗਲੀ ‘ਤੇ ਨਿਸ਼ਾਨ ਲਗਾਇਆ ਜਾਵੇ। ਇਸ ਨਾਲ ਇਹ ਪਤਾ ਲਗਾਉਣ ਵਿੱਚ ਮਦਦ ਮਿਲੇਗੀ ਕਿ ਕਿਸਨੇ ਵੋਟ ਪਾਈ ਹੈ।
ਹੁਣ ਸਮੱਸਿਆ ਇਹ ਸੀ ਕਿ ਨਿਸ਼ਾਨ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਵਰਤੀ ਜਾਣ ਵਾਲੀ ਸਿਆਹੀ ਫਿੱਕੀ ਨਹੀਂ ਪੈਣੀ ਚਾਹੀਦੀ। ਇਸ ਸਮੱਸਿਆ ਦਾ ਹੱਲ ਲੱਭਣ ਲਈ ਕਮਿਸ਼ਨ ਨੇ ਨੈਸ਼ਨਲ ਫਿਜ਼ੀਕਲ ਲੈਬਾਰਟਰੀ ਆਫ਼ ਇੰਡੀਆ (ਐਨਪੀਐਲ) ਨਾਲ ਸੰਪਰਕ ਕੀਤਾ। ਐਨਪੀਐਲ ਨੇ ਖੁਦ ਅਜਿਹੀ ਸਿਆਹੀ ਤਿਆਰ ਕੀਤੀ ਜਿਸਨੂੰ ਪਾਣੀ ਅਤੇ ਰਸਾਇਣਾਂ ਨਾਲ ਨਹੀਂ ਮਿਟਾ ਸਕਦਾ ਸੀ। ਐਨਪੀਐਲ ਨੇ ਇਹ ਸਿਆਹੀ ਬਣਾਉਣ ਦਾ ਆਰਡਰ ਮੈਸੂਰ ਪੇਂਟ ਐਂਡ ਵਾਰਨਿਸ਼ ਕੰਪਨੀ ਨੂੰ ਦਿੱਤਾ ਸੀ।
ਉਂਗਲ ਦੀ ਥਾਂ ਨਹੁੰ ‘ਤੇ ਲਗਾਇਆ ਜਾਣ ਲੱਗਾ
1971 ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ, ਇਹ ਸਿਆਹੀ ਸਿਰਫ਼ ਉਂਗਲ ‘ਤੇ ਹੀ ਲਗਾਈ ਜਾਂਦੀ ਸੀ। ਇਸ ਦੌਰਾਨ, ਇੱਕ ਰਿਪੋਰਟ ਆਈ ਕਿ ਵਾਰਾਣਸੀ ਦੀ ਇੱਕ ਨੌਜਵਾਨ ਔਰਤ ਨੇ ਸਿਰਫ਼ ਇਸ ਲਈ ਵੋਟ ਪਾਉਣ ਤੋਂ ਇਨਕਾਰ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਕਿਉਂਕਿ ਉਸਦੀ ਉਂਗਲ ‘ਤੇ ਲੱਗਿਆ ਨਿਸ਼ਾਨ ਉਸਦੇ ਵਿਆਹ ਵਾਲੇ ਦਿਨ ਚੰਗਾ ਨਹੀਂ ਲੱਗੇਗਾ। ਇਹ ਵੀ ਡਰ ਸੀ ਕਿ ਚਮੜੀ ‘ਤੇ ਬਣਿਆ ਨਿਸ਼ਾਨ ਵਾਰ-ਵਾਰ ਰਗੜਨ ਨਾਲ ਮਿਟ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, 1971 ਵਿੱਚ, ਚੋਣ ਕਮਿਸ਼ਨ ਨੇ ਫੈਸਲਾ ਕੀਤਾ ਕਿ ਨਹੁੰ ‘ਤੇ ਸਿਆਹੀ ਲਗਾਈ ਜਾਵੇਗੀ, ਤਾਂ ਜੋ ਜਿਵੇਂ-ਜਿਵੇਂ ਨਹੁੰ ਵਧਦੇ ਜਾਣਗੇ, ਨਿਸ਼ਾਨ ਗਾਇਬ ਹੋ ਜਾਵੇਗਾ।
ਮੈਸੂਰ ਰਾਜਵੰਸ਼ ਨਾਲ ਜੁੜਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ ਕੰਪਨੀ ਦਾ ਇਤਿਹਾਸ
ਮੈਸੂਰ ਪੇਂਟਸ ਐਂਡ ਵਾਰਨਿਸ਼ ਲਿਮਟਿਡ, ਦੇਸ਼ ਦੀ ਇਕਲੌਤੀ ਕੰਪਨੀ ਹੈ ਜੋ ਇਸ ਸਿਆਹੀ ਦਾ ਨਿਰਮਾਣ ਕਰਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਦਾ ਇਤਿਹਾਸ ਦਹਾਕਿਆਂ ਪੁਰਾਣਾ ਮੈਸੂਰ ਰਾਜਵੰਸ਼ ਨਾਲ ਜੁੜਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਲੋਕਤੰਤਰ ਦਾ ਅਮਿੱਟ ਨਿਸ਼ਾਨ ਬਣਾਉਣ ਵਾਲੇ ਕਦੇ ਖੁਦ ਸ਼ਾਸਕ ਸਨ, ਪਰ ਅੱਜ ਲੋਕਤੰਤਰ ਵਿੱਚ ਹਰ ਵੋਟਰ ਦੀ ਉਂਗਲ ‘ਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਵਿਰਾਸਤ ਦੇ ਨਿਸ਼ਾਨ ਦਿਖਾਈ ਦੇ ਰਹੇ ਹਨ। ਦਰਅਸਲ, ਦੇਸ਼ ਦੀ ਆਜ਼ਾਦੀ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ, ਕਰਨਾਟਕ ਦੇ ਮੈਸੂਰ ਵਿੱਚ ਵਾਡੀਅਰ ਰਾਜਵੰਸ਼ ਰਾਜ ਕਰਦਾ ਸੀ।
