ਤੁਸੀਂ ਦੁਨੀਆ ਭਰ ਦੀਆਂ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਫੌਜਾਂ ਵਿੱਚ ਕੁੱਤੇ ਦੇਖੋਗੇ। ਜਾਣਕਾਰੀ ਮੁਤਾਬਕ ਇਸ ਸਮੇਂ ਭਾਰਤੀ ਫੌਜ ‘ਚ 25 ਤੋਂ ਵੱਧ ਫੁੱਲ ਡੌਗ ਯੂਨਿਟ ਹਨ, ਜਦਕਿ 2 ਅੱਧੇ ਯੂਨਿਟ ਵੀ ਹਨ। ਤੁਹਾਨੂੰ ਦੱਸ ਦਈਏ ਕਿ ਫੌਜ ਦੀ ਪੂਰੀ ਯੂਨਿਟ ਵਿੱਚ 24 ਕੁੱਤੇ ਹਨ। ਜਦੋਂ ਕਿ ਅੱਧੇ ਯੂਨਿਟ ਵਿੱਚ ਕੁੱਤਿਆਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ ਬਿਲਕੁਲ ਅੱਧੀ ਭਾਵ 12 ਹੈ। ਪਰ ਕੀ ਤੁਸੀਂ ਜਾਣਦੇ ਹੋ ਕਿ ਇੰਡੀਅਨ ਆਰਮੀ ਵਿੱਚ ਕੰਮ ਕਰ ਰਹੇ ਇਨ੍ਹਾਂ ਕੁੱਤਿਆਂ ਦੀ ਤਨਖਾਹ ਕੀ ਹੈ ਅਤੇ ਰਿਟਾਇਰਮੈਂਟ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਕੀ ਹੁੰਦਾ ਹੈ।
ਜਾਣਕਾਰੀ ਅਨੁਸਾਰ ਫੌਜ ਵਿੱਚ ਭਰਤੀ ਕੁੱਤਿਆਂ ਨੂੰ ਹਰ ਮਹੀਨੇ ਕੋਈ ਤਨਖਾਹ ਨਹੀਂ ਦਿੱਤੀ ਜਾਂਦੀ। ਪਰ ਫੌਜ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਖਾਣ-ਪੀਣ ਅਤੇ ਰੱਖ-ਰਖਾਅ ਦੀ ਪੂਰੀ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰੀ ਲੈਂਦੀ ਹੈ। ਇੰਨਾ ਹੀ ਨਹੀਂ, ਫੌਜ ‘ਚ ਭਰਤੀ ਹੋਏ ਕੁੱਤੇ ਦੀ ਦੇਖਭਾਲ ਦੀ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰੀ ਇਸ ਦੇ ਹੈਂਡਲਰ ‘ਤੇ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਹੈਂਡਲਰ ਕੁੱਤੇ ਨੂੰ ਖੁਆਉਣ ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ ਉਸਦੀ ਸਫਾਈ ਦਾ ਧਿਆਨ ਰੱਖਣ ਤੱਕ ਹਰ ਚੀਜ਼ ਦਾ ਧਿਆਨ ਰੱਖਦਾ ਹੈ। ਹਰ ਕੁੱਤੇ ਦਾ ਹੈਂਡਲਰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਫੌਜੀ ਕਾਰਵਾਈਆਂ ਦੌਰਾਨ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਕੰਮ ਕਰਨ ਲਈ ਮਜਬੂਰ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਫੌਜ ਦੇ ਕੁੱਤੇ ਯੂਨਿਟ ਜੁਆਇਨ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਕੁੱਤੇ 10-12 ਸਾਲ ਜੁਆਇਨ ਕਰਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਰਿਟਾਇਰ ਹੋ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਕੁਝ ਕੁੱਤਿਆਂ ਨੂੰ ਹੈਂਡਲਰ ਦੀ ਮੌਤ ਕਾਰਨ ਸਰੀਰਕ ਸੱਟ ਜਾਂ ਮਾਨਸਿਕ ਪ੍ਰੇਸ਼ਾਨੀ ਵਰਗੇ ਕਾਰਨਾਂ ਕਰਕੇ ਸਨਮਾਨ ਨਾਲ ਸੇਵਾਮੁਕਤ ਵੀ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਲੋਕ ਆਰਮੀ ਡਾਗ ਯੂਨਿਟਾਂ ਤੋਂ ਸੇਵਾਮੁਕਤ ਕੁੱਤਿਆਂ ਨੂੰ ਗੋਦ ਲੈਂਦੇ ਹਨ। ਇਸਦੇ ਲਈ ਗੋਦ ਲੈਣ ਵਾਲੇ ਵਿਅਕਤੀ ਨੂੰ ਇੱਕ ਬਾਂਡ ‘ਤੇ ਦਸਤਖਤ ਕਰਨੇ ਪੈਂਦੇ ਹਨ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਉਹ ਵਾਅਦਾ ਕਰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਉਹ ਆਪਣੇ ਆਖਰੀ ਸਾਹ ਤੱਕ ਕੁੱਤੇ ਦੀ ਦੇਖਭਾਲ ਕਰੇਗਾ। ਦੱਸ ਦਈਏ ਕਿ ਪਹਿਲਾਂ ਅਜਿਹਾ ਨਹੀਂ ਸੀ। ਜਾਣਕਾਰੀ ਮੁਤਾਬਕ ਸ਼ੁਰੂਆਤੀ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਫੌਜ ਦੇ ਕੁੱਤੇ ਅਣਫਿੱਟ ਪਾਏ ਜਾਣ ‘ਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਮਾਰ ਦਿੱਤਾ ਜਾਂਦਾ ਸੀ। ਇਸ ਦੇ ਦੋ ਮੁੱਖ ਕਾਰਨ ਦੱਸੇ ਗਏ ਹਨ। ਪਹਿਲਾਂ ਤਾਂ ਫੌਜ ਦਾ ਮੰਨਣਾ ਸੀ ਕਿ ਉੱਚ ਪੱਧਰੀ ਸਿਖਲਾਈ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰ ਚੁੱਕੇ ਇਹ ਕੁੱਤੇ ਲੋਕਾਂ ਲਈ ਘਾਤਕ ਸਾਬਤ ਹੋ ਸਕਦੇ ਹਨ। ਦੂਜਾ, ਪਸ਼ੂ ਭਲਾਈ ਸੰਸਥਾਵਾਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਸਾਰੀਆਂ ਸਹੂਲਤਾਂ ਦੇਣ ਤੋਂ ਅਸਮਰੱਥ ਸਨ। ਪਰ ਫੌਜ ਨੇ 2015 ਵਿੱਚ ਇਸ ਰੁਝਾਨ ਨੂੰ ਬਦਲ ਦਿੱਤਾ ਅਤੇ ਸੇਵਾਮੁਕਤੀ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਇਹ ਸਿਖਲਾਈ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੁੱਤਿਆਂ ਨੂੰ ਅਜਿਹੇ ਲੋਕਾਂ ਦੇ ਹਵਾਲੇ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ, ਜੋ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਗਾਰਡ ਦੇ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਲੈ ਸਕਦੇ ਸਨ ਜਾਂ ਬਿਨਾਂ ਕੰਮ ਦੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਸਾਰੀ ਉਮਰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਦੇਖਭਾਲ ਕਰ ਸਕਦੇ ਸਨ। ਫੌਜ ਦੀ ਡੌਗ ਯੂਨਿਟ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਕੁੱਤਿਆਂ ਦਾ ਮੁੱਖ ਕੰਮ ਨਸ਼ੀਲੇ ਪਦਾਰਥਾਂ ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ ਵਿਸਫੋਟਕਾਂ ਤੱਕ ਹਰ ਚੀਜ਼ ਦਾ ਪਤਾ ਲਗਾਉਣਾ ਹੈ ਇਸਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਉਹ ਕਈ ਜੋਖਮ ਭਰੇ ਮਿਸ਼ਨਾਂ ਵਿੱਚ ਵੀ ਫੌਜ ਦਾ ਸਾਥ ਦਿੰਦਾ ਹੈ। ਫੌਜ ਦੇ ਡੌਗ ਯੂਨਿਟਾਂ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਕੁੱਤਿਆਂ ਨੂੰ ਗਾਰਡ ਡਿਊਟੀ, ਗਸ਼ਤ, ਆਈਈਡੀ ਵਿਸਫੋਟਕਾਂ ਨੂੰ ਸੁੰਘਣ, ਬਾਰੂਦੀ ਸੁਰੰਗਾਂ ਦਾ ਪਤਾ ਲਗਾਉਣ, ਨਸ਼ੀਲੇ ਪਦਾਰਥਾਂ ਨੂੰ ਰੋਕਣ, ਕੁਝ ਨਿਸ਼ਾਨਿਆਂ ‘ਤੇ ਹਮਲਾ ਕਰਨ, ਬਰਫੀਲੇ ਤੂਫਾਨ ਦੇ ਮਲਬੇ ਨੂੰ ਸਕੈਨ ਕਰਨ ਅਤੇ ਭਗੌੜਿਆਂ ਸਮੇਤ ਅੱਤਵਾਦੀਆਂ ਦੇ ਲੁਕਣ ਦੇ ਟਿਕਾਣਿਆਂ ਦਾ ਪਤਾ ਲਗਾਉਣ ਲਈ ਸਿਖਲਾਈ ਦਿੱਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।
ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਮੁੱਖ ਸਿਖਲਾਈ ਰੀਮਾਉਂਟ ਅਤੇ ਵੈਟਰਨਰੀ ਕੋਰ ਸੈਂਟਰ ਅਤੇ ਕਾਲਜ, ਮੇਰਠ ਵਿਖੇ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਇੱਥੇ 1960 ਵਿੱਚ ਕੁੱਤੇ ਸਿਖਲਾਈ ਸਕੂਲ ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸੀ। ਜਾਣਕਾਰੀ ਅਨੁਸਾਰ ਕੁੱਤਿਆਂ ਨੂੰ ਯੂਨਿਟ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਕਰਨ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਘੱਟੋ-ਘੱਟ 10 ਮਹੀਨੇ ਸਿਖਲਾਈ ਦਿੱਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।
